دریای خزربا بیش از1000 کیلومترطول درعرض جغرافیائی گسترش یافته وتنوع اقلیمی وشیب زیست محیطی جالبی از شمال بطرف جنوب شامل شوري ، درجه حرارت ، عمق وفراواني مواد غذائی را بوجود آورده است . درحالیکه خزر شمالی با نوسانات محیطی شديدي مواجه مي باشد قسمت جنوبي دريا ازثبات بیشتری برخورداراست. درجه حرارت آب دریای خزربطورقابل ملاحظه ای نسبت به عرض جغرافيائي متغيير است. بیشترین دامنه اختلاف در زمستان مشاهده می شود آب و هواي يخبندان وسرد درشمال دریای خزروآب وهواي معتدل وگرم درجنوب این دریا به ماهيان خاوياري این امکان را داده است که بتوانند با زمستان گذرانی دراین قسمت دریا به تغذیه و رشد خود ادامه دهند..
دریای خزربطورقراردادی به سه قسمت شمالي ، مياني و جنوبي تقسيم می شود. رودخانه های ولگا و اورال با تامین حدود 90% آب ورودی به دریای خزر، به خزرشمالی می ریزند. درحالیکه این قسمت از دریا با داشتن 25% از مساحت دریا و متوسط عمق 4/4 متر، تنها 0/5درصد از حجم آنرا تشكيل مي دهد. لذا شوری آن درحد پائینی بوده و منطقه مناسبی برای تنظیم اسمزی و آداپته شدن بچه ماهیان خاویاری به آب لب شوردریا می باشد. شوري آب دريا در دهانه رود ولگا 0/3 در هزارمی باشد. لذا شیب شوري آب دردریای خزرازشمال بطرف مناطق جنوبي است. خزرشمالی بالا ترين تنوع را از نظر زيستگاه ها وهم ازنظرفلورو فون دارا است. مواد بیوژن منتقل شده توسط رودخانه های ولگا واورال اساس تولیدات زیستی فراوان دراین قسمت ازخزربوده واین قسمت ازدریا درتغذیه ماهیان خاویاری نقش مهمی بعهده دارد و مقصد بسیاری از مهاجرتهای تغذیه ای بشمارمی رود.رود ولگا مابین چند رودخانه بزرگ دنیا تنها رودخانه ای است که وارد یک دریاچه می شود و پیش ازساخته شدن سلسله سدها ( متشکل از 11 سد) بر روی آن ، هر ساله مقادیرعظیمی مواد بیوژن را وارد دریای خزرمی نمود. بدلیل ورود رسوبات توسط رودخانه ها ، شفافيت آب درياي خزر زياد نيست. در بخشهاي نزديك دهانه رودخانه ها و مناطق كم عمق ، میزان شفافیت حدود 20 سانتی متراست. وسعت زیاد مناطق تخمريزي در رودخانه هاي منتهي به درياي خزرازدیگرعوامل موثردرتبدیل دریای خزربه زیستگاه اختصاصی ماهیان خاویاری است. رود ولگا با طول بیش از3600 کیلومتربیشترین نقش را دراین زمینه داشته است. فراهم بودن شرایط لازم برای تخمریزی موفقیت آمیز ماهیان خاویاری دراین رودخانه به حدی بود که هرگونه ازاین ماهیان دارای جمیت های مختلفی( زود كوچ ، دير كوچ نژاد بهاره ونژاد پاييزه ) بوده وهرجمعیت درزمان ومکان خاصی اقدام به تخمریزی کرده و لذا حداکثر استفاده ممکن از رودخانه بعمل می آمد. این امردرمقیاس کوچکتردررودخانه های کورا ،اورال و سفیدرود نیزاتفاق می افتاد.این رودخانه ها جمعیت های مستقل ازرودخانه ولگا رادارند. خزرجزء دريا هاي نا آرام محسوب مي شود. جريانات دريايي در درياي خزربطورعمده ازباد توليد ميگردد. هرچند نفوذ قوي آب ورودي رودخانه ها به دريا درايجاد جريان آبي داراي نقش مي باشند. چالباش، قره برون و ازون برون رغبت شدیدی به جریانات آبی دارند. درخزرمياني و جنوبي مواد بيوژن مورد نیاز برای تولیدات زیستی توسط جریانهای چرخشی ازعمق به سطح تامين مي شوند.درقسمت مياني دريا ميزان شفافيت به 15 الي 17 متر مي رسد که نسبت به دریاهای آزاد در حد پائینی بوده و نشانگر تولیدات غذائی بیشتراست. همچنین این جریانات اکسیژن را ازلایه های سطحی آب به لایه های پائین ترانتقال می دهند لازم به ذکراست که ماهیان خاویاری وابستگی بیشتری به لایه های عمیق آب دارند. جریان اصلی آب دردریای خزردرساحل غربی از شمال به جنوب و درساحل شرقی از جنوب به طرف شمال بوده و ماهیان خاویاری مانند بقیه ماهیان مهاجراین دریا ازجریان های ذکرشده برای انجام مهاجرت استفاده کرده و با صرف انرژی کمترمسافات بیشتری را طی می کنند. لب شور بودن آب دریای خزرباعث می گردد ماهیان موجود در این دریا انرژی کمتری صرف تنظیم اسمزی بکنند.
لازم به یادآوریست که ماهیان خاویاری دریای خزربجز انسان هیچ دشمن طبیعی دیگری ندارند !
نظرات شما عزیزان:
